Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος (431 – 404 π.Χ.) ήταν ίσως η μεγαλύτερη πολεμική σύρραξη το αρχαίου κόσμου, καθώς συγκρούστηκαν οι δυο μεγάλες δυνάμεις της εποχής, η Αθήνα και οι σύμμαχοί της από τη μια και η Σπάρτη και σύμμαχοί της από την άλλη.
Κυριότερη πηγή μας για τον πόλεμο αυτό είναι το μοναδικό έργο του Αθηναίου Θουκυδίδη (460 – 398 π.Χ. περίπου), ο οποίος πήρε μέρος στον πόλεμο αυτό σαν στρατηγός. Ωστόσο η γνωστή σε όλους ονομασία Πελοποννησιακός Πόλεμος δεν ανήκει στον Θουκυδίδη, αλλά στον μεταγενέστερο συγγραφέα Διόδωρο Σικελιώτη.
Ήδη από το προοίμιο του έργου του
ο Θουκυδίδης μας πληροφορεί ότι ξεκίνησε τη συγγραφή του έργου ταυτόχρονα με
την έναρξη του πολέμου «ἀρξάμενος εὐθύς καθισταμένου». Εκεί εκφράζει επίσης την
ελπίδα ότι ο πόλεμος αυτός θα είναι ο μεγαλύτερος και σημαντικότερος από αυτούς
που προηγήθηκαν «ἐλπίσας μέγαν τε ἔσεσθαι καί ἀξιολογώτατον τῶν
προγεγενημένων». Την ελπίδα του αυτή την στηρίζει στο μεγάλο μέγεθος που
προσέλαβαν οι πολεμικές συγκρούσεις, στις οποίες πήραν μέρος όχι μόνο Έλληνες,
αλλά και ξένοι: «κίνησις γάρ αὔτη μεγίστη τοῖς Ἕλλησιν ἐγένετο καί ἐν μέρει
τινί τῶν βαρβάρων, ὡς δέ εἰπεῖν, ἐπί τό πλεῖστον τῶν ἀνθρώπων».
Άλλη αξιόλογη πληροφορία που μας
δίνει ο Θουκυδίδης είναι ότι δεν επιθυμείς απλώς να συγγράψει κάποια ιστορικά γεγονότα,
αλλά ένα έργο που θα είναι «κτῆμα ἐς ἀεί», δηλαδή «απόκτημα για πάντα», το
οποίο σημαίνει ότι οι επόμενες γενιές θα το κρίνουν αξιόλογο και θα
επηρεάζονται από αυτό.
Ωστόσο ο Θουκυδίδης, για λόγους
που δεν γνωρίζουμε, δεν ολοκλήρωσε την αφήγησή του, η οποία σταματά απότομα
μετά τα γεγονότα του 411 π.Χ. Τη συνέχεια και το τέλος του Πελοποννησιακού
Πολέμου με την ταπεινωτική ήττα των Αθηναίων, την πληροφορούμαστε από τα
«Ελληνικά» του Ξενοφώντα.
Στα 10 πρώτα του πολέμου έγιναν
προσπάθειες και από τις δυο πλευρές να διευθετηθεί με ειρηνικό τρόπο η
σύγκρουση και πράγματι τελικά υπογράφηκε ειρήνη το 421 π.Χ., η οποία ονομάστηκε
«Νικίειος ειρήνη» από τον Αθηναίο πολιτικό και στρατηγό Νικία, που εργάστηκε
προς αυτήν την κατεύθυνση. Από τη συμφωνία αυτή ουσιαστικά ευνοημένη ήταν η
Αθήνα, αφού οι φίλα προσκείμενες προς τη Σπάρτη πόλεις δεν είχαν όλοι δεχθεί να
υπογράψουν την ειρήνη, και έτσι η Αθήνα είχε απέναντί της διαιρεμένους
αντιπάλους και την κυριότερη αντίπαλό της, τη Σπάρτη, απομονωμένη. H Νικίειος Ειρήνη
πάντως δεν έμελλε να διαρκέσει παρά μόνο έξι χρόνια, καθώς στο παρασκήνιο
πραγματοποιήθηκαν έντονες διπλωματικές ζυμώσεις, πολλές πόλεις άλλαξαν
στρατόπεδο και έλαβαν χώρα και σοβαρές περιφερειακές συγκρούσεις. Μια από
αυτές, ίσως η αγριότερη, ήταν η εκστρατεία των Αθηναίων στη Μήλο το 416 π.X.,
την οποία ήθελαν να εντάξουν στη συμμαχία τους, και μετά την άρνηση και τη
σθεναρή αντίσταση των κατοίκων της, έσφαξαν όλους τους άρρενες του νησιού και
υποδούλωσαν τα γυναικόπαιδα.
Θα ακολουθήσουν νεότερες αναρτήσεις
που θα περιγράφουν τα σημαντικότερα γεγονότα του Πελοποννησιακού πολέμου. Εδώ
θα αναφέρουμε ακόμη ότι το γεγονός που έγειρε οριστικά την πλάστιγγα υπέρ των
Σπαρτιατών και των συμμάχων τους ήταν η εκστρατεία των Αθηναίων στη Σικελία
(415 – 413 π.Χ.), η οποία κατέληξε σε πανωλεθρία τους, καθώς σφαγιάστηκαν ή
αιχμαλωτίστηκαν από τους Συρακόσιους περίπου 50.000. Σταδιακά οι Αθηναίοι
άρχισαν να χάνουν έδαφος, μέχρι που ηττήθηκαν από τους Σπαρτιάτες το 405 π.Χ.
στη ναυμαχία των Αιγός Ποταμών. Ακολούθησε η από ξηρά και θάλασσα πολιορκία της
Αθήνας από τους Σπαρτιάτες και η παράδοσή τους το 404 π.Χ.
Η μακρόχρονη αιματηρή σύρραξη
έβλαψε πάνω από όλα την Ελλάδα, καθώς κατέστρεψε τις αξίες του Ελληνισμού που
άκμασαν την κλασική εποχή και ιδιαίτερα κατά τον «Χρυσό Αιώνα» (5ος
αιώνας π.Χ.). Οι καταστροφικές του συνέπειες προαναγγέλλονται από τα προφητικά
λόγια του Σπαρτιάτη Μελλήσιπου, ο οποίος στην αρχή του πολέμου, μετά την
αποτυχημένη απόπειρα των δυο πλευρών να βρεθεί συμβιβαστική λύση και να
αποφευχθεί ο πόλεμος, δήλωσε «ἥδε ἡ ἡμέρα τοῖς Ἕλλησι μεγάλων κακῶν ἄρξει». (Θουκυδίδη,
«Ιστορία», ΙΙ, )
 |
| Πελλοπονησιακός Πόλεμος: Αφορμές, φάσεις και τέλος.
Επιμέλεια
Πέτρος Βιτόπουλος
|
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου