Τα ημερολόγια των λαών της Κεντρικής Αμερικής

 

Το Ημερολόγιο των Μαγιας

Οι λαοί, στη πορεία της ζωής, χρησιμοποίησαν και χρησιμοποιούν διάφορες μεθόδους μέτρησης του χρόνου. Για τη φυλή των Μάγιας της Κεντρικής Αμερικής, υπήρχε ένα ημερολόγιο με ιδιαιτερότητες και φιλοσοφία σύλληψης του χρόνου, διαφορετική από τη δική μας.

Στο ημερολόγιό τους, καμία μέρα δεν έμοιαζε με την άλλη. Αποτελούσε μοναδική οντότητα που εγκυμονούσε μεγάλης σημασίας στοιχεία για το μέλλον. Το ημερολόγιο των Μάγιας, θεωρείται το ακριβέστερο ημερολόγιο στην ανθρώπινη ιστορία.
Αντιλαμβανόντουσαν τον χρόνο σαν συναρμοσμένους τροχούς, όπου θεϊκές, ανθρώπινες και φυσικές δυνάμεις εμπλέκονταν σε μία αδιατάρακτη συμφωνία. Οι γνώσεις της αστρονομίας μας εντυπωσιάζουν. Χρησιμοποίησαν τις μετρήσεις της κίνησης της γης με ακρίβεια, καθώς των κύκλων του Ηλίου και της Σελήνης.
Τα ημερολόγια που είχαν ήταν δύο κύρια: ένα ηλιακό 365 ημερών, το «τουν» κι ένα ιερό 260 ημερών το «Τζόλκιν». Το ηλιακό ήταν το εθιμοτυπικό ημερολόγιο, περιείχε 360 μέρες και 5 επιπλέον, τις λεγόμενες ως άτυχες. Το ιερό ήταν ενδιαφέρον γιατί κρατούσε τα μυστικά της σοφίας της δημιουργίας. Είχε δύο κύκλους ημερών, ένα 13 αριθμημένων ημερών κι ένα 20 ονομαζόμενων ημερών. Και οι δύο αυτοί κύκλοι επαναλαμβάνονταν ανά 260 ημέρες. Συναρμοσμένα και τα δύο έδιναν κύκλους 52 ετών. Ο χρόνος και η θρησκεία συνδέονταν. Κάθε ημέρα, κάθε χρόνος, κάθε δεκαετία, κάθε αιώνας και κάθε χιλιετία είχαν τον δικό τους διαφορετικό θεό. Όλοι οι θεοί εμπλέκονταν σε μία συνεχή και κυκλική διαδοχή, με ενδιάμεσα χρονικά διαστήματα από θεό σε θεό.
Εκτός από αυτά, είχαν το «κατούν» ένα κύκλο από 20 «τουν» κι ένα ημερολόγιο με βάση την περιφορά της Αφροδίτης, 584 ημερών, καθώς και ένα εξαμηνιαίο σεληνιακό. Η πολυπλοκότητα του συστήματος της μέτρησης του χρόνου, βασίζονταν σε απίστευτης ακρίβειας αστρονομικές μελέτες, κάτι που δεν έχουμε στα σημερινά ημερολόγια. Έφθαναν την μία ημέρα ανά 6000 χρόνια.

ΑΖΤΕΚΟΙ

Στις τεράστιες εκτάσεις της Κεντρικής Αμερικής αναπτύχθηκαν διάφοροι λαοί και πολιτισμοί, όπως οι Ολμέκοι, οι Μάγια, οι Τολτέκοι και οι Αζτέκοι, οι οποίοι έφτασαν σε υψηλά επίπεδα πολιτισμού και, πριν καταστραφούν από τους Κονκισταδόρες, παρήγαγαν υψηλού επιπέδου αρχέγονες μορφές τέχνης και αρχιτεκτονικής και διακρίνονταν σε πεδία όπως τα μαθηματικά και η αστρονομία.
Οι Αζτέκοι είναι ο πιο πρόσφατος πολιτισμός. Το 1168 μ.Χ., μετά την καταστροφή της Τούλα, άρχισε η κάθοδος των Αζτέκων στο σημερινό Μεξικό.
Εκεί το 1325 μ.Χ. έχτισαν την πρωτεύουσά τους, την Τενοστλιτάν. Μέσα σε δύο αιώνες κυρίευσαν το μεγαλύτερο μέρος του Μεξικού κι έσπρωξαν τα σύνορα της αυτοκρατορίας τους μέχρι τη Γουατεμάλα. Άμεσοι ή έμμεσοι κληρονόμοι πολιτισμών που άνθισαν πριν από αυτούς, οι Αζτέκοι ανέπτυξαν μια τέχνη απαράμιλλου πλούτου .
Ανάπτυξαν την αστρονομία. Κατείχαν ακριβείς και συγκεκριμένες γνώσεις για τη διάρκεια του έτους, για τον προσδιορισμό των Ηλιοστασίων, για τις φάσεις και τις εκλείψεις της Σελήνης, για τις φάσεις της Αφροδίτης, για το ανοικτό σμήνος των Πλειάδων και για διάφορους άλλους αστερισμούς.
Στα τέλη του 18ου ανακαλύφθηκε η Πέτρα του Ήλιου που συχνά ονομάζεται "Ημερολόγιο των Αζτέκων". Όμως δεν είναι μόνο ημερολόγιο, αλλά και αναμνηστική πέτρα μιας ιερής ημερομηνίας. Γιατί, όπως και στους Μάγιας, μερικές πέτρες των Αζτέκων υπενθύμιζαν μια τελετουργική γιορτή που γινόταν κάθε 52 χρόνια, τη γιορτή του Νέου Πυρός. Ιδιαίτερα πάνω σ' αυτή την Πέτρα του Ήλιου ήταν χαραγμένη η ημερομηνία της γιορτής του Νέου Πυρός του 1479. Επίσης η Πέτρα του Ήλιου έχει σκαλισμένες επάνω της τις ιερογλυφικές ημερομηνίες των τεσσάρων προηγούμενων κόσμων. Οι Αζτέκοι πίστευαν ότι από τον κόσμο μας είχαν προηγηθεί τέσσερις άλλοι κόσμοι, τέσσερις άλλοι Ήλιοι, που καθένας τους είχε λάμψει για 4.000 περίπου χρόνια.
Σε γενικές γραμμές ο Πολιτισμός τους δεν διαφέρει από των άλλων μέσο- Αμερικάνικων πολιτισμών. Κοσμογονία, τελετουργίες, παιχνίδια, αστρονομία, μαθηματικά, όλα αυτά είναι κοινή τους κληρονομιά.

Ζαποτέκοι

Οι Ζαποτέκοι είχαν κατασκευάσει ημερολόγιο κι ένα σύστημα γραφής, που χρησιμοποιούσε διαφορετικά σύμβολα για κάθε συλλαβή της γλώσσας. Το συγκεκριμένο σύστημα γραφής θεωρείται ότι αποτέλεσε τη βάση των συστημάτων γραφής και άλλων πολιτισμών της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής, όπως οι Μάγια κι οι Αζτέκοι.

Στην Τενοτστιτλάν, την πρωτεύουσα των Αζτέκων, υπήρχαν Ζαποτέκοι και Μιξτέκοι τεχνίτες κοσμημάτων, που προορίζονταν για τους Αζτέκους αρχηγούς. Ωστόσο, θεωρούνται πολύ παλαιότερες οι σχέσεις των Ζαποτέκων με το κεντρικό Μεξικό, όπως μαρτυρείται από τα αρχαιολογικά ερείπια συνοικίας των Ζαποτέκων στην πόλη Τεοτιουακάν και κατοικίας στο στυλ της πόλης Τεοτιουακάν στο Μόντε Αλμπάν. Ο πολιτισμός τους ήταν προηγμένος: ζούσαν σε μεγάλα χωριά και πόλεις και οι κατοικίες τους ήταν κυρίως από πέτρα, ενώ στις ένοπλες συρράξεις χρησιμοποιούσαν πανοπλία από βαμβάκι.
Οι Ζαποτέκοι λένε ότι οι πρόγονοί τους βγήκαν από τη γη κι από σπηλιές. Άλλοτε, λένε ότι αρχικά είχαν τη μορφή δέντρων ή ιαγουάρων και μεταμορφώθηκαν σε ανθρώπους, ενώ πίστευαν για τους αρχηγούς τους ότι κατάγονταν από υπερφυσικά όντα που ζούσαν στα σύννεφα, όπου και θα επέστρεφαν μετά το θάνατό τους.


Αναλυτικά το ημερολόγιο των Μάγιας
Οι Μάγιας είχαν ένα ακριβέστατο ημερολόγιο βασισμένο στο κοίλο ή αόριστο έτος των 365 ημερών. Αυτό αποτελείτο από 18 μήνες των 20 ημερών και μία επιπλέον χρονική περίοδο 5 λευκών -ιερών ημερών- που θεωρούνταν ημέρες αποφράδες, κακότυχες. Το έτος των Μάγιας με τις 365 ημέρες ονομαζόταν Χαάμπ, ενώ ειδικά η χρονική περίοδος των 5 λευκών ημερών ονομαζόταν Ουαγιέμπ. Οι 20 ημέρες του μήνα :
1.ΙΜΙΧ= Κροκόδειλος. Σχετίζεται με τον θεό της ζωής. Αναφέρεται στη θηλυκή αρχή της ζωής, στο ζωτικό ρευστό. Το ιερογλυφικό του υπονοεί ένα θηλαστικό, σύμβολο της μητέρας-γης.

2.ΙΚ= Άνεμος. Είναι ο θεός Cuculcan. To ιερογλυφικό του είναι ένα Τ, απλοποιημένη μορφή του σταυρού της φωτιάς. Σημαίνει τη θεία πνοή, τον άνεμο.

3.ΑΚΒΑL= Σπίτι. Σχετίζεται με την Κυρία της Γης, θεά της ύλης, του πνευματικού θανάτου. Είναι η πρωταρχική άβυσσος, το σκοτάδι και η άγνοια.

4.ΚΑΝ= Σαύρα. Σχετίζεται με τον θεό του χορού. Ο χορός του σχημάτιζε το "δίχτυ του καλαμποκιού" και σχετιζόταν με το κίτρινο χρώμα του ώριμου καλαμποκιού.

5.CHICCAN= Φίδι. Σχετίζεται με τη θεά της Γης.

6.CIMI= Θάνατος. Σχετίζεται με τον Ah Puch, θεό του θανάτου. Είναι μοχθηρή θεότητα συνδεδεμένη με τον θεό του πολέμου και των θυσιών. Σύντροφοί του είναι ο σκύλος και η κουκουβάγια, οιωνοί κακού και θανάτου.

7.MANIC=Κατσίκι. Σχετίζεται με τον θεό της Βροχής.

8.LAMAT= Λαγός

9.MUZUC= Νερό.Είναι η φωτιά που είναι κρυμμένη στο βάθος των νερών. Παλιότερα σχετιζόταν με Εκείνον που δεν δημιουργήθηκε και δεν θα καταστραφεί ποτέ.

10.OC= Σκύλος. Σχετίζεται με τον Κύριο των νεκρών.

11.CHUEN= Πίθηκος. Σχετίζεται με τον θεό τον λουλουδιών, των τραγουδιών και της χαράς.

12.ΕΒ= Χόρτο.Σχετίζεται με τον θεό του κρασιού, ένα είδος Βάκχου. Ισοδυναμεί με την ημέρα των Μάγιας που απεικονίζεται με το κεφάλι ενός τίγρη.

13.ΒΕΝ= Αυλός. Σχετίζεται με τον θεό αυτόν που τιμωρεί.

14.ΙΧ= Ιαγουάρος. Σχετίζεται με τη Ντάμα της Γης, θεότητα της ύλης και του θανάτου.

15.ΜΕΝ= Αετός. Σχετίζεται με τον ιερέα, έχει σχέση με τη λατρεία του Ήλιου και τον αετό ως σύμβολο της Δύσης.

16.CIB= Γύπας

17.CABAN= Κίνηση. Σχετίζεται με τον θεό των Διδύμων. Είναι η κίνηση ή δόνηση της συνείδησης κατά τη γέννησή της, εξαιτίας της καταστροφής της προσωπικότητας που φυλακίζει την ψυχή.

18. ΕΖΝΑΒ= Μαχαίρι από πυρίτη. Σχετίζεται με την λατρεία της σελήνης και τη θυσία.

19.CAUAC= Βροχή. Στη γλώσσα των Μάγιας αυτή η λέξη σχετίζεται με το θόρυβο που προαναγγέλλει τη βροχή.

20.ΑHAU= Ανθός. Σχετίζεται με τον Itzamna , επικεφαλής του πανθέου των Μάγιας. Ήταν κυρίαρχος των Ουρανών, της ημέρας και της νύχτας. Αυτή η ημέρα για τους Μάγιας ήταν η σπουδαιότερη από όλες τις ημέρες του μήνα.

Επιμέλεια

Βαδράτσικας Χρήστος