H Γαιοπλασία του πλανήτη Άρη-Terraforming

Γαιοπλασία (αγγλικά: Terraforming) ενός πλανήτη, δορυφόρου ή άλλου ουράνιου σώματος, καλείται η εσκεμμένη αλλαγή της ατμόσφαιρας, θερμοκρασίας, κλίματος και επιφανειακής τοπογραφίας του ουράνιου σώματος, με σκοπό να αποκτήσει συνθήκες παρόμοιες με τη Γη, έτσι ώστε η πλανητική κατοικησιμότητα να είναι εφικτή από τους γήινους οργανισμούς.

Δύο είναι οι κυριότεροι λόγοι που καθιστούν τη Γαιοπλασία άλλων ουράνιων σωμάτων ιδιαίτερα σημαντική και χρήσιμη διαδικασία:
1. Ο κίνδυνος του υπερπληθυσμού και της εξάντλησης των φυσικών πόρων στη Γη.

2. Η εξασφάλιση της διατήρησης του ανθρώπινου είδους. Εφόσον θα υπήρχαν και άλλοι κατοικήσιμοι πλανήτες, θα μπορούσαν να γίνουν καταφύγιο αν η ζωή στη Γη γινόταν αδύνατη ή έστω εξαιρετικά δύσκολη, λόγω κάποιας παγκόσμιας ολικής καταστροφής (για παράδειγμα, μίας πρόσκρουσης μεγάλου αστεροειδούς ή ενός ηφαιστειακού χειμώνα ή πυρηνικού χειμώνα). Η ύπαρξη και άλλων «σπιτιών», θα εξασφάλιζε την επιβίωση και συνέχιση του είδους μας. Αντιθέτως, ένας πολιτισμός που κατοικεί σε έναν μόνο πλανήτη, είναι πάντα ευάλωτος απέναντι στο ενδεχόμενο του ολικού αφανισμού.
   

Εδώ και χρόνια, οι Αμερικανοί επιστήμονες επιδίδονται σε πειράματα στην έρημο της Αριζόνα και της Νεβάδα, σε προσομειώσεις επίσκεψης στον «κόκκινο πλανήτη», προκειμένου να προχωρήσουν μελλοντικά σε επανδρωμένες αποστολές , με απώτερο ίσως σκοπό να δοκιμαστεί το πρόγραμμα της γαιοπλασίας.

Ο Άρης φαίνεται αρκετά πιο φιλόξενος από τους άλλους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος για να τον επιλέξουμε ως τον πρώτο κόσμο που η ανθρωπότητα θα εποικίσει. Ποιο είναι το σχέδιο αποίκισης του πλανήτη Άρη που σχεδιάζουν οι επιστήμονες; Ας το γνωρίσουμε, ξεκινώντας από την αναχώρηση από την Γη και συνεχίζοντας με τις φροντίδες που θα έχουν οι διάφορες αποστολές στον πλανήτη, όπως η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων του για την συντήρησή τους. Οι μέθοδοι γαιομορφοποίησης του Άρη που έχουν προταθεί μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε τρεις κατευθύνσεις.

Σύμφωνα με την πρώτη μελέτη μεγάλα κάτοπτρα σε τροχιά γύρω από τον Άρη θα αντανακλούν ηλιακό φως, θερμαίνοντας την επιφάνειά του.
Σύμφωνα με τη δεύτερη πρόταση, πρέπει να εγκατασταθούν εργοστάσια παραγωγής χλωροφθορανθράκων (CFCs) και διοξειδίου του άνθρακα, προκειμένου να "παχύνει" η αρειανή ατμόσφαιρα και να μην επιτρέπει τη διαφυγή της ηλιακής ακτινοβολίας.
Μια τρίτη λύση προβλέπει την αλλαγή της τροχιάς αστεροειδών πλούσιων σε αμμωνία και τη συντριβή τους στην επιφάνεια του Άρη, με αποτέλεσμα τη μεγάλη αύξηση της θερμοκρασίας.

Καθρέφτες σε τροχιά γύρω από τον Άρη θα μπορούσαν να δημιουργήσουν γήινες συνθήκες σε ένα μικρό κομμάτι του Κόκκινου Πλανήτη, υποστηρίζει έρευνα που χρηματοδότησε η NASA. Το επιπλέον ηλιακό φως θα εξασφάλιζε αυξημένη θερμοκρασία και ηλιακή ενέργεια για τους αστροναύτες. Σύμφωνα με το σχέδιό του, 300 ανακλαστικά μπαλόνια θα τοποθετηθούν ανά 150 μέτρα, έτσι ώστε να δημιουργούν ένα καθρέφτη εύρους 1,5 χιλιομέτρου σε τροχιά γύρω από τον Άρη. Ο καθρέφτης θα εστιάζει το ηλιακό φως πάνω από μία περιοχή έκτασης ενός χιλιομέτρου. Κάτι τέτοιο θα αύξανε τη θερμοκρασία στους 20ο Κελσίου. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι οι συνηθισμένες θερμοκρασίες του πλανήτη κυμαίνονται μεταξύ -60ο και -140ο Κελσίου.
Η επιπλέον θερμοκρασία θα σήμαινε ότι οι αστροναύτες δεν θα χρειάζονταν στολές με βαριά μόνωση, επιτρέποντάς τους να εργάζονται πιο εύκολα. Από την άλλη, με το επιπλέον ηλιακό φως θα εξασφάλιζαν περισσότερη ενέργεια μέσω φωτοκυττάρων.
Ακόμη, η αυξημένη θερμοκρασία θα έλιωνε τον πάγο της επιφάνειας. Το πολύτιμο νερό θα γινόταν διαθέσιμο στους αστροναύτες τόσο για πόση όσο και για την χρησιμοποίησή του ως πρώτο υλικό στην παραγωγή καυσίμων για το ταξίδι της επιστροφής, τονίζει ο Woida. «Η μεγαλύτερη τροχοπέδη στην εξερεύνηση, τη γαιοποίηση και τον αποικισμό του Άρη είναι η έλλειψη διαθέσιμων υλικών», δήλωσε στο New Scientist. Oι αστροναύτες μπορούν να μεγιστοποιήσουν την ποσότητα του διαθέσιμου νερού, θερμαίνοντας μια περιοχή που περιλαμβάνει μια παγωμένη λίμνη, σαν κι αυτή που βρίσκεται κοντά στον βόρειο πόλο του πλανήτη και φωτογραφήθηκε από το Mars Express.
Ωστόσο, ο Woida επισημαίνει ένα πιθανό πρόβλημα. Αν δεν σχεδιαστούν προσεκτικά, οι καθρέφτες μπορούν να κατευθύνουν στην επιφάνεια επιβλαβή ακτινοβολία, όπως ακτίνες Γάμμα. Η λεπτή ατμόσφαιρα του Άρη δεν θα μπορούσε να τις φιλτράρει, όπως γίνεται στη Γη, γι’ αυτό και τα μπαλόνια πρέπει να είναι καλυμμένα με υλικά που αντανακλούν μόνο το ορατό και το υπέρυθρο φως.

B) Η εισαγωγή συνθετικών αερίων του θερμοκηπίου στην Αρειανή ατμόσφαιρα θα μπορούσε να αυξήσει σε μεγάλο βαθμό τη θερμοκρασία του πλανήτη και έτσι να λιώσουν τα πολικά καλύμματα του πάγου και να δημιουργηθούν κατάλληλες συνθήκες για τη ζωή. Στην πραγματικότητα, μια ομάδα ερευνητών θεωρεί ότι η άνοδος της θερμοκρασίας στον κόκκινο πλανήτη μπορεί να είναι η καλύτερη προσέγγιση για τη θέρμανση του παγωμένου πλανήτη και τη μετατροπή του σε έναν κατοικήσιμο τόπο στο μέλλον.

Αντιδράσεις
Μια τόσο μεγάλης κλίμακας περιβαλλοντική παρέμβαση, όσο μελλοντική κι αν φαντάζει, δεν θα μπορούσε παρά να προκαλεί επιφυλάξεις αν όχι και χλευαστικά σχόλια από μερίδα άλλων ειδικών. Ο Peter Reed, καθηγητής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, αναγνωρίζει ότι η απελευθέρωση αερίων του θερμοκηπίου θα προκαλούσε κλιματικές αλλαγές, ενδεχομένως προς την επιθυμητή κατεύθυνση.
Προσθέτει όμως ότι η γεωποίηση του Άρη δεν θα μπορούσε να συντελεστεί προτού περάσουν εκατοντάδες χρόνια. Και εμφανίζεται επιφυλακτικός ως προς την ύπαρξη διοξειδίου του άνθρακα στον Κόκκινο Πλανήτη. "Παρά το γεγονός ότι έχουμε σοβαρούς λόγους να πιστεύουμε ότι εκεί πάνω υπάρχει διοξείδιο του άνθρακα, δεν υπάρχει καμιά άμεση ένδειξη που να μας το επιβεβαιώνει". H πιο σοβαρή ένστασή του όμως έχει ηθική διάσταση: "Μπορούμε να αλλάξουμε τον Άρη. Πρέπει όμως να το κάνουμε; Θα ήταν αναγκαίο μόνο αν υπήρχε κάποιος σοβαρότατος λόγος, σχετικός με την επιβίωση της ανθρωπότητας".
Άλλοι δε στέκονται στην ηθική διάσταση του ζητήματος, γιατί δεν είναι ότι αλλάζουμε την ατμόσφαιρα ενός πλανήτη, αλλά ότι επιχειρούμε αυτή την αλλαγή χωρίς να είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε πλήρως τις επιπτώσεις. Και υποστηρίζουν ότι μια τέτοια ανθρώπινη επέμβαση στην ατμόσφαιρα ενός άλλου πλανήτη θα ήταν σωστή μόνο στην ακραία περίπτωση που η Γη θα είχε καταντήσει ακατοίκητη.
Το σενάριο γεωποίησης του Άρη έχουν κατακρίνει και διεθνείς περιβαλλοντικές οργανώσεις όπως Οι Φίλοι της Γης. Η οργάνωση υποστηρίζει ότι αυτό το σενάριο για τον Άρη είναι τρελό και πως οι Αμερικανοί θα έπρεπε να επικυρώσουν το Πρωτόκολλο του Κιότο και να μειώσουν τις τεράστιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις δικές τους βιομηχανίες που οδηγούν σταδιακά τον πλανήτη σε θάνατο, παρά να επεξεργάζονται σενάρια για το πώς θα ανατρέψουν τις κλιματικές συνθήκες σε άλλους πλανήτες.